Βιβλιοανάλυση: "Στο πλάι ενός Αθώου", εκδ. ΕΝ ΠΛΩ, Αθήνα: 2020.

 

Ο Rowan Douglas Williams (1950 - ) είναι Ουαλός επίσκοπος της Αγγλικανικής εκκλησίας και αποτελεί έναν από τους ιδιόμορφους σύγχρονους θεολόγους της εποχής που διανύουμε. Γεννήθηκε το 1950 στην πόλη Σουόνσι της Ουαλίας. Χειροτονήθηκε ιερέας καθώς διατηρούσε τη θέση καθηγητή Θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στα 1991. Από το 1999 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Ουαλίας και στα 2002 Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι. Από το 2013 έως σήμερα έχει αναλάβει την πανεπιστημιακή του δραστηριότητα, ως πρύτανης στο Magdalene College του Πανεπιστημίου του Καίμπριτζ.

Σημαντική ήταν η συμβολή του στην εξισορρόπηση θεμάτων που άπτονται κεντρικών και ευαίσθητων κοινωνικών ζητημάτων όπως η ομοφυλοφιλία και η χειροτονία των γυναικών της Αγγλικανικής εκκλησίας. Παρόλο που ανήκει στο δόγμα του Αγγλικανισμού χαρακτηρίζεται και ως χριστιανός μιας που, μέσω του βιβλίου του Στο πλάι ενός αθώου (2020) πραγματεύεται και αναζωπυρώνει όψεις των τεσσάρων Ευαγγελίων της Βίβλου προκειμένου να εμφανίσει πτυχές που αποκαλύπτουν σημεία της δίκης του Ιησού.

Ως ένας ευρυμαθής συγγραφέας και γνώστης της πατερικής γραμματείας είναι σε θέση, ως στοχαστής, να μεταβαίνει από ζητήματα σύγχρονης θεολογίας, στη λογοτεχνία, το θέατρο και τις τέχνες γενικότερα. Ο ίδιος, γνωρίζοντας τη χριστιανική παράδοση σε ολόκληρο το σύνολό της επιδιώκει να καθοδηγήσει τον αναγνώστη στο να ανακαλύψει τις ποικίλες πλευρές της γνήσιας αθωότητας του Ιησού. Σκοπός του είναι να αφυπνίσει πνευματικά το κοινό προκειμένου να στραφεί προς έναν δρόμο πιο εσωτερικό καθώς αποκαλύπτονται οι κύριες στιγμές των Ευαγγελίων.  

 

Όσον αφορά τον τρόπο μέσω του οποίου ο συγγραφέας επιλέγει να παρουσιάσει το θέμα του, ο Williams επιδιώκει να εμφανίσει τη θεϊκή «αλήθεια» ως μια διαφορετική κατάσταση (ή και στάση) από εκείνη που επικρατεί σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, ξανα αποκαλύπτοντας την αλήθεια στους αναγνώστες προτείνεται μία διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της εξουσίας μιας που εξαιτίας ανθρώπων που βρίσκονταν σε τέτοιες θέσεις συνέβη και η δίκη του Ιησού. Στόχος του είναι να μετατοπίσει τον βασικό πυρήνα ανάγνωσης και αντίληψης του προαναφερόμενου θέματος καθώς και να συμβολοποιήσει εκ νέου την ιστορία των Ευαγγελίων προκειμένου να επανατοποθετηθούν οι αξίες σε διαφορετική βάση με σκοπό μια αυθεντική πνευματική αφύπνιση με υγιή όρια και προεκτάσεις. Κατ’ ουσίαν, θέτοντας τον αναγνώστη στη θέση του Ιησού τον προσκαλεί να εισέλθει στην έννοια της κατανόησης και να μετατοπίσει την οπτική του όσον αφορά την ερμηνεία ολόκληρης τη ζωής και των πτυχών της.

 

Ο Williams στα πρώτα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου, εκκινώντας από τους τέσσερις ευαγγελιστές αποκαλύπτει πτυχές της περιρρέουσας κατάστασης που διαδραματιζόταν κατά τη δίκη του Ιησού. Ωστόσο, ο ίδιος έχει επιλέξει να δημιουργήσει έξι κεφάλαια. Το πρώτο τιτλοφορείται «Μάρκος: Φωνές μέσα στη νύχτα», το δεύτερο «Ματθαίος: Η σοφία εν εξορία», το τρίτο «Λουκάς: Χτύπημα στο παράθυρο», το τέταρτο «Ιωάννης: Οικείωση με την αλήθεια», το πέμπτο «Κατάσκοποι του Θεού: Οι δίκες των μαρτύρων», το έκτο «Σιωπή αντί απάντησης: Ο Ιησούς και οι δικαστές του». Επιπροσθέτως, ο συγγραφέας έχει προσθέσει ένα ειδικό παράρτημα στο τέλος του βιβλίου στο οποίο έχει προσδώσει τον τίτλο «Η άρνηση του θανάτου». Αναλύοντας, εμβαθύνοντας και ακολουθώντας τις θεματικές των κεφαλαίων του βιβλίου, σκοπός είναι να αποσαφηνιστούν οι κυρίαρχες θέσεις του όσον αφορά τα τέσσερα Ευαγγέλια καθώς και η προοπτική μέσω της οποίας παρουσιάζονται. Συνδυαστικά, επιχειρείται να μελετηθούν οι βαθύτερες πνευματικές επιδιώξεις του βιβλίου καθώς και να γίνει κριτική στο αν και σε ποιο βαθμό το βιβλίο αυτό επιτυγχάνει τον σκοπό του.

 

 

 

1. Μάρκος: Φωνές μέσα στη νύχτα

Μελετώντας το βιβλίο Στο πλάι ενός αθώου καλούμαστε να εισέλθουμε σε έναν χώρο ο οποίος αρχικά παραπέμπει σε ένα θεολογικό θέμα. Στη συνέχεια, ωστόσο, αποκαλύπτεται ότι τα ζητήματα που γίνονται αντικείμενο πραγμάτευσης αποτελούν σύγχρονες προβληματικές οι οποίες αφορούν ολόκληρη την ανθρωπότητα. Ο Rowan Williams αναφερόμενος στη δίκη του Ιησού και σκιαγραφώντας στιγμές του Ευαγγελίου προκαλεί το αναγνωστικό κοινό να επαναπροσδιορίσει τις πνευματικές του αξίες και στάσεις. Ο ίδιος, μας μεταφέρει σε μία από τις πιο ζοφερές νύχτες της ιστορίας, σε εκείνη όπου «οι άνθρωποι προσπάθησαν να δικάσουν τον Θεό» (Williams, 11: 2020).

 

Το πρώτο κεφάλαιο με τίτλο «Μάρκος: Φωνές μέσα στη νύχτα» είναι εμπνευσμένο από το «Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον» της Καινής Διαθήκης. Το Ευαγγέλιο αυτό θεωρείται το αρχαιότερο από τα τέσσερα και οφείλει την ονομασία του στην άποψη της Εκκλησίας ότι γράφτηκε από τον Μάρκο. Ο τίτλος του κεφαλαίου παραπέμπει σε φράση του συγκεκριμένου Ευαγγελίου που αναφέρει το εξής: «φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ» (Αγία Γραφή, 879). Όπως ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει «η φωνή του Θεού εδώ, είναι στον υπέρτατο βαθμό μια φωνή που ηχεί μέσα στη νύχτα» (Williams, 44: 2020).

 

Ο Williams περιγράφοντας τον Ιησού μπροστά στο δικαστήριο περιορισμένο και εξουθενωμένο από τις αποφάσεις των ανθρώπων που κατέχουν την εξουσία, επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τους αναγνώστες (Williams, 42 – 43: 2020). Είναι η στιγμή που ο Χριστός αποφασίζει να αποκαλύψει την ουσία του καθώς και το ποιος είναι λέγοντας ενώπιον των δικαστών και των ανθρώπων που τον δίκαζαν «Εγώ ειμί» (Williams, 40 – 41, 2020). Η απάντησή του αποκαλύπτει την πεμπτουσία του Θεού καθώς παραχωρούνται οι βασικότερες όψεις μιας υγιούς προσέγγισής του. Αναφέροντας αυτή τη φράση απελευθερώνει κάθε ψευδή ιδέα που είχαν δημιουργήσει από απιστία στο πρόσωπό του. Αποκαλύπτει ότι, η ελευθερία της σκέψης και του λόγου μας εξαρτάται από το κατά πόσο έχει απελευθερωθεί κάθε «ίχνος ανθρώπινης ισχύος» από το εσωτερικό μας (Williams, 44: 2020). Σε παρόμοια στάση παρατηρείται η φράση του Λούθηρου «εδώ στέκομαι» η οποία ειπώθηκε όταν κλήθηκε να αναθεωρήσει τις απόψεις του ενώπιον του δικαστηρίου. Εκείνος, όπως και ο Ιησούς, επέλεξε την αλήθεια του και ήταν σίγουρος πως ο Θεός θα τον βοηθήσει (Williams, 48: 2020).

 

Για τον συγγραφέα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο οι πεποιθήσεις, «οι λανθασμένες θεολογικές αντιλήψεις, οι ψυχικές προβολές» (Williams, 13: 2020) που έχουν δημιουργηθεί στο εσωτερικό της συνείδησης των ανθρώπων σχετικά με τον Θεό. Προτείνοντας να τις μεταμορφώσουμε, ο ίδιος αρχίζει να ξετυλίγει μια διαφορετική προοπτική προκειμένου να αντιληφθούμε εκ νέου την ουσία της Παρουσίας του Θεού στη ζωή μας (Williams, 11: 2020). Υποστηρίζει πως, «δεν μπορούμε να έχουμε ορθή αντίληψη της υπερβατικότητας, εάν απλώς προβάλλουμε (στον ύψιστο βαθμό έστω) αυτό που ξέρουμε κι αυτό που φαίνεται πως μας βοηθά και μας καθησυχάζει» (Williams, 57: 2020). Άλλωστε και ο ίδιος ο Ιησούς κατά τη διάρκεια της δίκης του ως ένας «σιωπηλός κρατούμενος» δεν έχει καμία εξωτερική υποστήριξη ή κάτι που να του διασφαλίζει τη ζωή (Williams, 45: 2020).

 

Στο κεφάλαιο αυτό ο Williams χρησιμοποιεί αρκετά λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά έργα προκειμένου να αποσαφηνίσει ή και να σκιαγραφήσει με ευκρινέστερο τρόπο το θέμα της διαχείρισης της εξουσίας τότε και σήμερα. Θεωρεί πως η δίκη του Ιησού όπως παρουσιάζεται από τον Μάρκο θα μπορούσε να απεικονίζει τον φανταστικό κόσμο της Δίκης του Κάφκα. Η έννοια της κατάλυσης του νόμου τότε και σήμερα φαίνεται να απασχολεί τον συγγραφέα, μιας που ο τρόπος με τον οποίο συλλαμβάνεται ο Γιόζεφ στη Δίκη (χωρίς να γνωρίζει ποια είναι η αιτία της σύλληψής του) παραπέμπουν στην άδικη στάση των δικαστών του Ιησού (Williams, 37: 2020).

 

 

 

2. Ματθαίος: Η σοφία εν εξορία

 

Η σύγχρονη κατάσταση πνευματικότητας προωθεί έμμεσα συζητήσεις και αναρωτήσεις οι οποίες οδηγούν σε αποκαλύψεις πολλών προβληματικών περιοχών. Οι συγκεκριμένες περιοχές σχετίζονται κυρίως με ζητήματα αυτογνωσίας αλλά και με μία βαθύτατη αμφιβολία όσον αφορά την αλήθεια ως πνευματική έννοια. Το δεύτερο κεφάλαιο, με τίτλο «Ματθαίος: Η σοφία εν εξορία» πραγματεύεται με διαφορετικό τρόπο το θέμα της γλώσσας ως έκφραση – δείκτη της πίστης. Η σιωπή, όπως εμφανίζεται στον Μάρκο, δεν υφίσταται. Εδώ, ο συγγραφέας, μέσω του Ματθαίου και του Ευαγγελίου του επιχειρεί να εισάγει την έννοια της «κατανόησης» υπό το πρίσμα του τρόπου θέασης ή και ανάγνωσης που χρειάζεται να έχουμε προκειμένου να αναγνωρίσουμε τον δρόμο του Ιησού (Williams, 72 – 73, 2020).

 

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι, πολλές φορές η πραγματικότητα εμφανίζεται αλλόκοτη ή και ακατανόητη μέσω διάφορων ενεργειών και αποτελεσμάτων. Ωστόσο, όλες οι πτυχές της έχουν μία όψη της έκφρασης του Θεού την οποία καλούμαστε να δεχθούμε αν όχι να κατανοήσουμε πλήρως. Ο συγγραφέας αντιπαραβάλλει τη σκέψη του Ματθαίου με εκείνη του Σέρλοκ Χόλμς προκειμένου να δείξει ότι, δεν είναι λίγα τα περιστατικά τη ζωής τα οποία παραμένουν «ανεξήγητα» ή και μυστήρια για τη μεσαία αντίληψη του κόσμου. Παρόλο που μπορεί να βλέπουμε συγκεκριμένα γεγονότα να διαδραματίζονται, δεν είμαστε σε θέση να «δούμε» τη μεγάλη, θεία εικόνα του συμβάντος (Williams, 73 – 74, 2020).

 

Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, ο συγγραφέας αναφέρεται και στο ζητούμενο των προγόνων του Ιησού, καθώς αποκαλύπτεται πως στο γενεαλογικό του δένδρο υπήρχαν και γυναίκες αμφιβόλου ηθικής υπόστασης οι οποίες, ωστόσο, αποτελούσαν μέρος της ενέργειας του Θεού ανεξαρτήτως από τη σκανδαλώδη τους υφή (Williams, 75 – 76, 2020).  Για τον Williams «το αλλόκοτο και το παράταιρο είναι εντούτοις δυνατόν να συνιστά τον τρόπο με τον οποίο ο Θεός κοινωνεί την ύπαρξή Του». Ωστόσο, η σοφία του Θεού μέσω της οποίας καλούμαστε να ανιχνεύσουμε ή και να «διαβάσουμε» τις εκδηλώσεις του παραμένει στο περιθώριο μιας που βρίσκεται «εν εξορία». Πολλοί είναι οι άνθρωποι που, εξαιτίας της αδυναμίας ανάγνωσης καθημερινών θεϊκών γεγονότων συμπεριφέρονται με άρνηση απέναντι στη σοφία του Θεού. Το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, όπως παρουσιάζεται από τον Williams, επιδιώκει να επαναφέρει την πίστη στη σοφία του Ιησού, ως άνθρωπος που ενσαρκώθηκε προκειμένου να αποτελέσει την πιο καίρια μορφή – δείκτη σοφίας στη γη (Williams, 78 – 79, 2020).

 

Το δεύτερο κεφάλαιο, επιπροσθέτως, πραγματεύεται συγχρόνως το ζήτημα της αυτογνωσίας ως προϋπόθεση προκειμένου να υφίσταται ο κατάλληλος τρόπος θέασης των θεϊκών μηνυμάτων ή εμφανίσεων. Συγκεκριμένα, αναφέρεται η απάντηση του Χριστού στον Αρχιερέα την ώρα της δίκης, με σκοπό να αφυπνίσει διαφορετικές πτυχές αντίληψης οι οποίες εκκινούν από τη γνώση του εαυτού και οδηγούν σε μία διαφορετική οπτική σχετικά με την πίστη καθώς και με τη γλώσσα της. Γράφει συγκεκριμένα· «γνωρίζεις πώς να «βλέπεις» τον κόσμο, διαθέτεις ήδη τις κατηγορίες της σκέψης ώστε να τον νοηματοδοτείς, αλλά χρησιμοποιείς αυτές τις κατηγορίες σαν να μην έχεις καθόλου κατανοήσει τι όντως μπορεί να σημαίνουν αυτές οι κατηγορίες» και αλλού «το ερώτημα του Χριστού είναι: Γνωρίζεις τον εαυτό σου, την ιστορία σου; Είναι στ’ αλήθεια κτήμα σου οι λέξεις και τα σχήματα που τόσο άπταιστα γνωρίζεις και χρησιμοποιείς;» (Williams, 81 – 82, 2020).

 

 

 

3. Λουκάς: Χτύπημα στο παράθυρο

 

Στο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του Λουκά, ο συγγραφέας πραγματεύεται ζητήματα που εκκινούν από προβληματισμούς που σχετίζονται με τη στάση των ανθρώπων απέναντι στους «περιθωριοποιημένους» του Θεού. Ο ίδιος, επιδιώκει να εισάγει τον αναγνώστη σε μία νέα προοπτική διαμέσου της οποίας θα είναι σε θέση να αντιλαμβάνεται τον κόσμο (Williams, 110: 2020). Οι «πτωχοί» (άνθρωποι χωρίς προσδοκίες), οι  άνθρωποι που «βρίσκονται εκτός των «κανονικών» δομών της στέρεης, πατριαρχικής ή φυλετικής ζωής» (Williams, 109: 2020) είναι οι δείκτες που αποκαλύπτουν την Παρουσία του Θεού. Η ανθρωπότητα, καλείται  να αποκωδικοποιήσει ή και να ερμηνεύσει, με κατάλληλο τρόπο, όσα η θεϊκή ύπαρξη δημιουργεί, προκειμένου να οδηγηθεί στην πνευματική της εξέλιξη.

 

Ο Williams προτείνει τη διάνοιξη της αντίληψής μας προς το μέρος εκείνων που έχουν βρεθεί αποκλεισμένοι από τη ζωή. Θεωρεί ότι, είναι πολύ πιθανό να λάβουμε μαθήματα τα οποία θα μας καθοδηγήσουν ώστε να εμβαθύνουμε σε έννοιες και εσωτερικές αξίες όπως η ευγνωμοσύνη. Επιπροσθέτως, ο συγγραφέας προβληματίζει το αναγνωστικό σε σχέση με όσους βρίσκονται στο περιθώριο. Ειδικότερα, μέσω της ανάγνωσης δείχνει την κατάσταση που βιώνει ένας άνθρωπος του οποίου η «γλώσσα» και το «νόμισμά» του δεν μετρά (Williams, 111 - 114: 2020).

 

Ωστόσο, στο κεφάλαιο που αναλύεται εδώ, ο Williams δεν επιδιώκει να παρουσιάσει τους ανθρώπους που βρίσκονται σε αποκλεισμένες θέσεις ως κάποιους οι οποίοι χαρακτηρίζονται από ειδική «ηθική ανωτερότητα» (Williams, 116 – 117: 2020). Μία από τις κεντρικότερες διακρίσεις που αξιοποιεί ο ίδιος για να αποσαφηνίσει όσα αναφέρει στο συγκεκριμένο κεφάλαιο, σχετίζεται με το ότι, οι άνθρωποι καλούνται να υπερβούν κάποιες ερμηνευτικές «παγίδες». Συγκεκριμένα, σπεύδει να αναφέρει πως είναι απαραίτητο να διαχωριστεί η προοπτική που μας προτείνει από την τάση που έχουν αρκετοί άνθρωποι να θεωρούν ότι «ο Θεός δεν έχει αξιώσεις από μας» και  ότι «η «ηθική του Θεού είναι τάχα αυτή ενός επαναστάτη, ενός μοναχικού αγωνιστή, ενός προσώπου που βιώνει μια ατμόσφαιρα ηθικού κινδύνου και ψυχικού δράματος ή ενός θύματος που υφίσταται τη συντριβή και την απώλεια» (Williams, 117 - 119: 2020).

 

Κατ’ ουσίαν, στο κεφάλαιο αυτό ο συγγραφέας επιδιώκει να δημιουργήσει ένα νέο ψυχικό υπόβαθρο στο οποίο θα βαδίσουμε εσωτερικά, προκειμένου να αντιληφθούμε μία βαθύτερη αλήθεια σχετικά με τον κόσμο στον οποίο κατοικούμε. Αυτό το υπόβαθρο σχετίζεται με την έννοια της συγχώρεσης και την αξία της για τη διαπλάτυνση του χώρου της ανθρώπινης ψυχής (Williams, 120 – 122: 2020). To «χτύπημα στο παράθυρο» καλεί τον αναγνώστη να αποβάλλει κάθε απομεινάρι προσωπικού εσωτερικού αποκλεισμού καθώς και να αντιμετωπίσει «τον φόβο του εαυτού» του και των «σιωπών» του (Williams, 141 – 142: 2020).

 

 

4. Ιωάννης: Οικείωση με την αλήθεια

 

Η αλήθεια, στο τέταρτο κεφάλαιο, παρουσιάζεται ως ένα «οικείο» περιβάλλον το οποίο η ανθρωπότητα καλείται να εσωτερικεύσει και να βιώσει ως «σπίτι» της. Η θρησκευτική πίστη και αλήθεια εμφανίζεται μέσα από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη ως ένα μονοπάτι το οποίο δεν εξασφαλίζει τίποτα σε όποιον το βαδίζει (Williams, 154 – 155: 2020). Ο συγγραφέας επιδιώκει να αποκαλύψει πτυχές του Θεού μέσω της πίστης την οποία χρειάζεται να επιδεικνύουμε σε αυτόν καθημερινά, ανεξαρτήτως από τα γεγονότα που συμβαίνουν. Το βιβλίο οδηγεί τον αναγνώστη να σκεφτεί σχετικά με το ζήτημα της αλήθειας, εμγανίζοντάς τη ως κάτι πραγματικό και όχι ως κάτι που απευθύνεται μόνο στην «κάστα» των ιερέων (Williams, 148: 2020).

 

Στο κεφάλαιο ο Williams σπεύδει να δείξει τους τρόπους με τους οποίους οφείλουμε να λειτουργήσουμε προκειμένου να «οικειωθούμε την αλήθεια». Ειδικότερα γράφει πως «εάν, λοιπόν, η ακρόαση των λόγων και των πράξεων του Χριστού γίνει για μας το οικείο περιβάλλον όπου ζούμε και «μένομεν», θα ανακαλύψουμε την ελευθερία που εισέρχεται ολοένα και βαθύτερα στην αλήθεια» (Williams, 151: 2020). Η διαδρομή προς την αλήθεια παρουσιάζεται ως μια πορεία δέσμευσης. Προκειμένου να βιωθεί από τον άνθρωπο, είναι απαραίτητη η κατάλληλη χρήση της γλώσσας καθώς και η διάνοιξη μιας εσωτερικής προοπτικής διαμέσου της οποίας η ελευθερία της αλήθειας θα εκδηλωθεί στην ανθρώπινη ζωή.

 

Ο Ιωάννης στο δικό του Ευαγγέλιο κάνει λόγο για το «αληθώς ζήν» εννοώντας την κατάκτηση του παρόντα χρόνου. Η οικείωση με την αλήθεια βρίσκεται στη δέσμευση του κάθε ανθρώπου στο εδώ και τώρα. Ο συγγραφέας, θεωρεί ως ιερό το παρόν μιας που, μόνο μέσω αυτού μπορεί να εμφανιστεί ο Θεός. Μέσω του κεφαλαίου ο κάθε αναγνώστης προωθείται να συλλογιστεί σχετικά τους τρόπους και τα μέσα θεραπείας που του παρέχονται, μέσω της δέσμευσής του στη χρονική στιγμή του τώρα. Γράφει ότι «αυτό που ζητείται από εμάς είναι η δέσμευση στο εδώ και τώρα. Το να γνωρίζεις αυτή τη στιγμή, αυτό εδώ το μέρος, αυτό το σώμα, αυτή την κατάσταση και να τα αποδέχεσαι ως κάτι πραγματικό, ως κάτι με το οποίο ο Θεός ξεκινά να εργάζεται κάθε στιγμή, να τι σημαίνει οικείωση με το «αληθώς ζήν» (Williams, 163 – 164: 2020).

 

 

 

 

5. Κατάσκοποι του Θεού: Οι δίκες των μαρτύρων

 

Η συνέχεια του βιβλίου στο κεφάλαιο «κατάσκοποι του Θεού: Οι δίκες των μαρτύρων» αποκαλύπτει την άμεση σχέση με όσα πραγματεύεται το προηγούμενο κεφάλαιο περί της ζωής «εν αληθεία». Οι μάρτυρες είναι εκείνοι οι οποίοι δεσμεύθηκαν με απόλυτο τρόπο στην πίστη και την αλήθεια του Χριστού ώστε «η εξουσία που μετράει για τον μάρτυρα είναι μια εξουσία που χορηγεί ζωή, όχι μια εξουσία που απλώς διατάζει» (Williams, 188: 2020).

 

Μάρτυρας θεωρείται ο άνθρωπος που ζει και υπηρετεί το κοινό καλό όχι εξαιτίας κάποιας ειδικής επιταγής, αλλά επειδή κατοικεί στο εσωτερικό του η χάρις του Θεού. Σε αρκετές αναφορές του ο συγγραφέας υπονοεί μία ιδιαίτερη στάση των χριστιανών απέναντι σε κάθε πτυχή της ζωής. Η στάση αυτή αποδεικνύει την ιδιάζουσα ουσία της χριστιανικής πίστης καθώς παρουσιάζεται ως κάτι το οποίο έχει εμφυσηθεί στον χριστιανό με αναπόφευκτο τρόπο. Στο κεφάλαιο οι χριστιανοί παρουσιάζονται ως άτομα εμπιστοσύνης, «ξένοι προς την κακία, το κουτσομπολιό και τον εγωισμό» (Williams, 186: 2020).

 

Η βαθύτερη έννοια της μαρτυρικής ζωής ενέχει, σε μεγάλο βαθμό, την απελευθέρωση του ανθρώπου από τη βία και το προσωπικό του δράμα. Σκοπός, για τον συγγραφέα, είναι να ταχθούμε μακριά από τη στάση του θύματος προκειμένου να απομακρύνουμε τη ζωή μας από τον φόβο και την ανάγκη για έναν ασφαλή χώρο. Η χριστιανική ζωή, άλλωστε, όπως έχει αναφερθεί, δεν αποτελεί μέσο εξασφάλισης (Williams, 199 – 200: 2020).

 

 

6. Σιωπή αντί απάντησης: Ο Ιησούς και οι δικαστές του

 

Ο Williams, ως ένας θεολόγος με, ενίοτε, ρηξικέλευθες απόψεις παραθέτει στο έκτο κεφάλαιο του βιβλίου την ιστορία των «Αδερφών Καραμάζωφ» του Ντοσκογιέφσκι, ως μία διαφορετική προσέγγιση σε όσα ο Χριστός προτείνει. Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής της ιστορίας αντιστρέφει τα ερμηνευτικά δεδομένα και θεωρεί ότι ο Ιησούς «υπερεκτιμά τις ανθρώπινες δυνατότητες» μιας που αναμένει πολλά από τον μέσο αδύναμο άνθρωπο (Williams, 219 – 220: 2020). Το αξιοσημείωτο είναι πως, μέσω της στάσης του Ιεροεξεταστή, ο συγγραφέας παρουσιάζει μία διαφορετική οδό την οποία είναι δυνατό να βαδίσει κάθε άνθρωπος συνεχίζοντας, ωστόσο, να πιστεύει στον Χριστό. Λόγια του ίδιου του Ιεροεξεταστή προκαλούν το αναγνωστικό κοινό ώστε να προβληματιστεί όσον αφορά στο ζήτημα του δρόμου των εκλεκτών και των πνευματικά δυνατών οι οποίοι επιλέγουν να επιστρέψουν σε μία κανονική ζωή που κεντρική της στάση είναι η ταπεινότητα (Williams, 221: 2020).

 

Η αληθινή φύση του κόσμου είναι αμιγώς αρνητική και πολλές φορές επικίνδυνη. Ωστόσο, στο κεφάλαιο αυτό προτείνεται η επιλογή της αγάπης ως μία θέση που μπορεί να ενέχει ανασφάλεια και κινδύνους, αλλά, ουσιαστικά επιτελεί τον ύψιστο σκοπό της ανθρώπινης ύπαρξης (Williams, 224 – 229: 2020).

 

Tο βιβλίο Στο πλάι ενός αθώου αποτελεί ένα σύγχρονο πνευματικό βιβλίο μέσω του οποίου καλούμαστε να απαντήσουμε σε προσωπικά και πανανθρώπινα υπαρξιακά ερωτήματα. Ο Rowan Williams ως ένας ιδιάζων θεολόγος και ένας άνθρωπος που έχει υπηρετήσει με πολλούς διαφορετικούς τρόπους την πνευματικότητα, επιλέγει να διαφοροποιηθεί όσον αφορά τη στάση του απέναντι σε κομβικά κοινωνικά ζητήματα όπως είναι το θέμα της βίας, της διαχείρισης της εξουσίας, της ομοφυλοφιλίας ή και της κοινωνικής αντιμετώπισης των αποκλεισμένων κάθε εποχής και ιστορίας. Προτρέπει τους αναγνώστες να επανατοποθετηθούν όσον αφορά τη στάση τους απέναντι στην αγάπη, την πίστη και την αλήθεια που ενσωματώνουν στην καθημερινότητά τους. Το βιβλίο αυτό, κατορθώνει, με έναν αριστοτεχνικό τρόπο, να μεταδίδει τη γνώση των Ευαγγελίων χωρίς να εμμένει σε δογματικές θέσεις. Συγχρόνως, εμπνέει όσους δε γνωρίζουν τη χριστιανική παράδοση και γραμματεία, να την αναζητήσουν ώστε να δημιουργήσουν οι ίδιοι τις δικές τους απαντήσεις περί πίστης. Στόχος του είναι να εμπνεύσει μία νέα προοπτική στους αναγνώστες του ώστε, μέσω της προσωπικής τους βελτίωσης να πλησιάσουν με νέα γνώση τον Χριστό.

Art Thinking